Voorneroute deel 4

Beschrijving

GESCHIEDENIS

Voorne is het resultaat van een duizenden jaren durende strijd tussen water en land. De zee en de rivieren zetten klei af op het land en onder invloed van water en wind werden het veen en de duinen gevormd. Rond 1200 werd de eerste dijk opgeworpen en het land verder ontgonnen. In een paar eeuwen tijd werd Voorne ingepolderd en bedijkt. Dit ging echter niet zonder tegenslagen. De meest ingrijpende was de Sint-Elizabethsvloed in 1421. Hierdoor werd de monding van de Maas ten noorden van Voorne en Putten naar het huidige Haringvliet verlegd. Pas in de 19e eeuw maakte de sluiting van het Windgat bij Rockanje (de voormalige monding van de Strype) de duinrand tot een aaneengesloten geheel. Aan het eind van de 19e eeuw waren de duinen van Voorne veel smaller en minder dicht begroeid dan nu. Door overbeweiding ontstonden er verstuivingen. Dankzij zorgvuldig natuurbeheer doorlopen deze duinen in de 20e eeuw een spectaculaire ontwikkeling. De kustlijn verandert nog steeds van vorm. Het strand ten westen van Oostvoorne laat dit duidelijk zien. 

OOSTVOORNE

Omstreeks 1100 wordt de naam Voorne voor het eerst genoemd. Oostvoorne is dan niet meer dan een burcht, een kapel en enkele bijgebouwen. Rond 1350 begint zich een dorp te vormen als burchtvrouwe Machteld van Voorne aan de hofkapel een 'kanonnye' sticht van één deken met acht kanunniken. Omstreeks 1500 heeft het dorp zijn huidige omvang bereikt. In het dorp ligt de Burcht van Oostvoorne. Dit zijn de restaureerde overblijfselen van de burcht, waar Jacoba van Beieren jarenlang woonde met Frank van Borsselen. De voormalige burcht is gevestigd op een omgrachte heuvel, een zogenaamdemotte. Aanwezig zijn nog de onderbouw van de zware hoofdtoren uit 1100, de slotgracht, de ringmuur en restanten van de ridderzaal en de overburcht, het enige overblijfsel van de vroegerere dienstgebouwen. Oostvoorne is rijk aan natuurschoon en is daardoor een prima uitvalsbasis voor wandeltochten door het prachtige Voornse duingebied of het Mildenburgbos. 

MILDENBURG 

Landgoed in het binnenduingebied van Voorne, met oud beukenbos, 150 jaar oude bomenlanen, jong loofbos en duinstruweel. Onder de bomen zijn in het voorjaar veel bloeiende stinsenplanten te zien, zoals sleutelbloem, sneeuwklokje en vogelmelk. Ook broeden er veel vogels.

STENEN BAAK 

Tot in de 19e eeuw was de Brielse Maas een open zeearm. Een vuurtoren was onmisbaar voor schepen die onder meer Brielle wilden aandoen. De huidige toren, de Stenen Baak, werd in 1623 gebouwd op de restanten van de oorspronkelijke 13e eeuwse Baak. Behalve vuurbaken was deze toren ook een belangrijke uitkijkpost naar zee. Rondom 'De Baak' werd ter verdediging van de kust van het  westelijke deel van Voorne buitendijks een verdedigingswal aangelegd. De Kustbatterij bestond uit 22 kanonnen met aan de binnenzijde een zogenaamde kogelgloeioven. Zoals de naam al doet vermoeden werden hierin kogels roodgloeiend gestookt om vijandige (houten) schepen in brand te schieten. In 2003 zijn het Stenen Baken en de verdedigingswal gerestaureerd. Gelijktijdig is van de gelegenheid gebruik gemaakt  om de baak toegankelijk te maken voor publiek. In de toren is door het Historisch Museum Den Briel een museale expositie ingericht. 

VESTING BRIELLE 

De vestingstad Brielle is in de Middeleeuwen ontstaan uit de dorpen Maarland en Brielle. De naam Brielle, Breul of Brol zou afkomstig zijn van het Keltische woord Brogilo; een omheinde ruimte, meestal een drassig gebied aan de waterkant, geschikt voor het laden en lossen van schepen. In 1330 kreeg Brielle stadsrechten van de Heren van Voorne. Vanwege zijn strategische ligging verwierf Brielle in 1338 het recht om een stadsmuur te bouwen. De muur werd later vervangen door grachten en aarden wallen, een deel van de route loopt over deze wallen. Door de eeuwen heen was Brielle een belangrijke garnizoenstad. Het laatste garnizoen is in 1882 opgeheven. Brielle is vooral bekend door de verovering van de stad door de watergeuzen op 1 april 1572. Nog elk jaar wordt dit feit feestelijk herdacht. Brielle kent veel monumentale bezienswaardigheden, zoals de Sint Catharijnekerk en het middeleeuwse stadhuis waar het historisch museum den briel gevestigd is. 

VESTINGSTEDEN 

Brielle en Hellevoetsluis zijn sinds de 14e eeuw, in wisselende perioden, welvarende steden geweest. Brielle als belangrijk internationaal handelscentrum en Hellevoetsluis als marinebasis. Ter verdediging tegen aanvallen van zee werd een linie van vestingwerken aangelegd tussen Brielle en Hellevoetsluis; de vesting Holland. Twee forten, Penserdijk bij Brielle en Noorddijk bij Nieuwenhoorn zijn hiervan overgebleven. 

FORT PENSERDIJK

Dit aan de Penserdijk gelegen fort is in 1883 opgeworpen. Het bezit een zogenaamd bomvrij wachthuis, waarin een remise, gang, kruitmagazijn, bergplaats, telegraaf, kantoor, wachtkamer en een officiersvertrek waren ondergebracht. Tijdens de Duitse bezetting werd het fort gebruikt voor luchtdoelartillerie. In 1960 is het fort in beheer gekomen bij Stichting Zuid-Hollands Landschap. Momenteel is er een scoutinggroep gevestigd.